De Vrouwen van Picasso door Karin Haanappel

Vrouwen van Picasso door Karin Haanappel

In het laatste jaar van mijn studie aan de Universiteit Utrecht (1993) kreeg ik een boek cadeau: Picasso, vernieuwer en vernietiger geschreven door Arianna Stassinopoulos Huffington. Uiteraard wist ik, vanuit de colleges moderne kunst, wat Picasso’s positie is binnen de (reguliere) kunstgeschiedenis, maar dit boek was mijn eerste kennismaking met de man achter Picasso. En daar wilde ik meer over weten! Alleen moest dat even wachten totdat ik was afgestudeerd op het leven & oeuvre van de Franse beeldhouwster Camille Claudel (1864-1943). Een onderzoek dat overigens nooit is opgehouden en zelfs heeft geleid tot een baanbrekende biografie (in wording). Zie: www.camilleclaudelstatuaire.nl

Na mijn afstuderen in 1994 ben ik begonnen met het verzamelen van zo veel mogelijk (primaire) literatuur over Picasso. Ik ben enorm geïntrigeerd geraakt door de (psyche van de) man en vooral door de vele vrouwen die hun leven (of een deel van hun leven) hebben opgeofferd aan deze kunstenaar. Als snel kwam ik erachter dat zonder deze vrouwen, zijn muzen, Picasso het nooit zover gebracht zou hebben in de kunstwereld.

Vanaf 1996 ben ik kunstgeschiedenis gaan doceren en natuurlijk waren mijn eerste lezingen over Camille Claudel, maar op een goede tweede plaats van al mijn lezingen in de afgelopen decennia staat De vrouwen van Picasso, waarbij de volgende zeven vrouwen aan bod komen:
1. Fernande Olivier (1881-1966)
2. Eva Gouel (1885-1915)
3. Olga Kochlova (1891-1955)
4. Marie Therese Walter (1909-1977)
5. Dora Maar (1907-1997)
6. Françoise Gilot (1921-2023)
7. Jacqueline Roque (1927-1986)

Deze zeven vrouwen hebben een enorme invloed gehad op het leven & oeuvre van Picasso. Uiteraard zijn er meer vrouwen geweest, die korte of lange tijd een verhouding met hem hebben gehad, maar deze zeven zijn aantoonbaar de belangrijkste muzen geweest. Elke nieuwe vrouw leidde tot een nieuwe stijl en andere fase in Picasso’s kunstenaarschap.

Op 8 april 2023 is het vijftig jaar geleden dat Picasso overleed en herdacht wordt als het grootste scheppende genie van de twintigste eeuw. Hoewel zijn werklust en creativiteit ongeëvenaard zijn, wil ik hier met klem aan toevoegen: zonder muzen geen meester!

Om de Picasso-gekte enigszins in context te plaatsen, heb ik zomer 2023 een online cursus gegeven over de Vrouwen van Picasso. Van 1881 tot 1973 is zijn leven & oeuvre de rode draad en toon ik aan hoe essentieel de zeven vrouwen hierbij zijn geweest.

Online cursus Vrouwen van Picasso

In het kader van de wereldwijde Picasso herdenking in 2023 heb ik besloten om zijn vrouwen gedurende de zomer in de schijnwerpers te zetten en de online cursus Vrouwen van Picasso te geven. Aanvankelijk dacht ik dat zeven lessen van maximaal 2 uur toereikend zouden zijn, maar dat bleek toch een kleine inschattingsfout waardoor het acht lessen zijn geworden van ruim 2,5 uur. De lessen heb ik live gegeven via ons webinarsysteem voor meer dan honderd enthousiaste deelnemers.

Omdat er na afloop van de cursus nog steeds vraag was naar meer nieuwe ontwikkelingen en inzichten, heb ik besloten de cursus on-demand beschikbaar te stellen én eens per half jaar een live Q&A te geven. Op deze manier kunnen de bestaande deelnemers verlengen en kunnen nieuwe deelnemers instromen. En blijft de cursus up-to-date.

Datum: on-demand beschikbaar. Je hebt zes maanden toegang tot de opnames van de lessen en alle aanvullingen.
Docent: Karin Haanappel
Duur: ruim 2,5 uur per les (8 lessen) + Q&A
Prijs: € 251,00 per persoon omdat Picasso is geboren op 25-10.
Als je na afloop wilt verlengen krijg je van mijn Team een speciaal verlengingsaanbod.
Deelname is persoonlijk en niet overdraagbaar. No refunds.

Aanmelden kan via de knop hieronder.

aanmelden voor de online cursus Vrouwen van Picasso

Heb je vragen? Stuur een e-mail naar teamkarinhaanappel@gmail.com en je krijgt zo snel mogelijk antwoord!

Op al onze activiteiten, zowel betaald als gratis, zijn onze Algemene Voorwaarden van toepassing (zie de link onderaan deze pagina).

De Vrouwen van Picasso

* Zeven vrouwen
* Zeven (plus een) bijeenkomsten
* Zeven intense verhalen en schitterende kunstwerken
* Zeven (plus een) lessen met veel extra aanvullingen in de online leeromgeving
* Kortom zeven keer Genieten met een hoofdletter G

¡ Vivan las mujeres !

aanmelden voor de online cursus Vrouwen van Picasso

Fernande Olivier (1881-1966)

De eerste van zeven is Fernande Olivier (1881-1966). Vanaf 1900 werkt zij ondermeer als schildersmodel in Parijs waar zij vier jaar later op een regenachtige dag in augustus Pablo Picasso ontmoet. Op slag laat hij zijn Blauwe Periode links liggen en start, vanaf zijn eigen roze wolk, met zijn Roze Periode. Fernande is als een Venus voor hem: de godin van de schoonheid & de liefde die hem tot grote hoogtes weet te brengen.

Temidden van avant-gardisten als Braque, Van Dongen, Laurencin, Valadon …. creërt Picasso, met Fernande Olivier aan zijn zijde, het ene na het andere werk. Na Roze wordt het tijd voor Vormanalyse en ontdekt hij met zijn vrienden een stijl die we tegenwoordig aanduiden met de term kubisme.

In de online cursus zal ik niet alleen ingaan op de artistieke invloed die Olivier op Picasso had, maar ook haar leven voor en na hem bespreken. Wist je trouwens dat hij haar regelmatig opsloot als hij zelf het huis uit ging? Picasso was ziekelijk jaloers.

Eva Gouel (1885-1915)

De tweede van zeven is Eva Gouel (1885-1915). Een mysterieuze vrouw die meestal wordt overgeslagen in het rijtje ‘Vrouwen van Picasso’ omdat er grondig onderzoek nodig is om iets over haar te achterhalen. Toch wist iedereen in 1915, toen zij overleed, dat zij met hem zou trouwen als ze niet ziek was geworden. Eva, ofwel Madame Picasso, was volgens Picasso zijn eerste grote liefde. Ze was alles wat hij zich wensen kon, wat onder andere zichtbaar werd in het synthetisch kubisme. Ook schreef hij haar naam Eva, met de woorden ‘ma jolie’ op zijn werken in de periode 1911-1915. Hij zag zichzelf als Adam en zij, Eva, was zijn enige vrouw en zou moeder worden van al zijn kinderen.

Ontroostbaar was Picasso in december 1915 toen zij haar laatste adem uitblies. Niets kwam er meer uit zijn handen. Hij belandde in een diep donker gat waar inspiratie ver te zoeken was. Het enige wat hij nog kon denken: ik heb vrouwen nodig om te kunnen werken! En zo belandde hij in een situatie waarin hij van de ene naar de andere vrouw ‘hopte’ zonder echt gelukkig te zijn of goede werken te creëren. Totdat hij in 1917 bij de Ballets Russes terecht kwam ….

In de online cursus zal ik niet alleen ingaan op de artistieke invloed die Gouel op Picasso had, maar ook aandacht besteden aan de roman ‘Madame Picasso’ van Anne Girard (2014).

Olga Kochlova (1891-1955)

De derde van zeven is Olga Kochlova (1891-1955) en tevens de eerste vrouw met wie hij daadwerkelijk trouwt. Olga was danseres bij de Ballets Russes en Picasso ontmoette haar in 1917 toen hij het decor en de kostuums ontwierp voor Parade. Doordat de Russische revolutie was uitgebroken, was Olga genegen met hem te trouwen. Mits hij haar niet gedeformeerd schilderde. De periode met Olga zorgt voor een nieuwe fase in Picasso’s oeuvre die meestal aangeduid wordt als zijn classicistische periode. Toch zou de Olga-periode een betere omschrijving zijn.

Picasso wil dolgraag vader worden en in 1921 is het zover. Zoon Paolo wordt geboren, maar Picasso voelt zich niet langer het centrale middelpunt. Hij neemt het Olga kwalijk dat ze meer aandacht voor hun kind heeft dan voor hem als echtgenoot en geniale kunstenaar waardoor een verwijdering al snel optreedt. Picasso gaat op zoek naar nieuwe inspiratie en vindt dat in het onverwachte terwijl hij doelloos door Parijs loopt in 1925 ….

In de online cursus zal ik niet alleen ingaan op de artistieke invloed die Kochlova op Picasso had, maar ook haar leven voor en na hem bespreken waarbij het boek “Mijn grootvader Picasso” van kleindochter Marina zeker aan bod komt. Ook besteed ik aandacht aan de eerste overzichtstentoonstelling van de Olga-periode die in 2017 te zien was in Musée Picasso Paris.

Marie-Thérèse Walter (1909-1977)

De vierde van zeven is Marie-Thérèse Walter (1909-1977) die hij in 1925 ontmoet wanneer hij, in de voetsporen van de surrealisten, doelloos door Parijs loopt en ineens een mooi, jong meisje in de menigte ontdekt. Hij loopt op haar af en zegt: jij en ik gaan samen hele spannende dingen doen. Omdat Marie-Thérèse minderjarig is, moet Picasso omzichtig te werk gaan. Later zal hij consequent met jaartallen goochelen omdat hij niet wil weten dat zijn relatie aanvankelijk strafbaar was. Pas in 1932 treedt hij openlijk naar buiten met zijn nieuwe muze die dan al enkele jaren zijn favoriete ‘speeltje’ en inspiratiebron is.

Wanneer Olga erachter komt en wil scheiden, weigert Picasso dit omdat hij haar niets van zijn vermogen gunt. Het is haar schuld dat hij ‘gedwongen’ was zich tot een jong meisje te wenden…. Olga op haar beurt probeert de vrouwen die een relatie met Picasso krijgen te waarschuwen voor zijn destructieve gedrag, maar geen van hen neemt Olga serieus omdat ze allemaal menen ‘hem te kunnen redden’.

In 1935 wordt Marie-Thérèse moeder van dochter Maya. Picasso is dolblij met zijn kind, maar voelt zich door Marie-Thérèse op het tweede plan gezet. Twee vrouwen uit zijn leven zijn moeder en hij staat niet meer op nummer 1. Reden om zichzelf depressief te noemen en op zoek te gaan naar een nieuwe muze ‘want dat is noodzakelijk voor zijn kunstenaarschap’.

Picasso heeft Marie-Thérèse vanaf het eerste moment volkomen geïsoleerd, wat ertoe leidt dat ze na zijn dood zelfmoord pleegt. Haar leven zonder hem stelt niets voor, meent ze.

In de online cursus zal ik niet alleen ingaan op de artistieke invloed die Walter op Picasso had, maar ook haar leven voor en na hem bespreken waardoor duidelijk wordt dat zij nog 15 jaar moest worden toen zij haar leven aan Picasso opofferde. Ook besteed ik aandacht aan haar dochter Maya die eind 2022 is overleden en postuum erkent is als Picasso.

Dora Maar (1907-1997)

De vijfde van zeven is Dora Maar (1907-1997) een surrealistische fotografe die Picasso in eerste instantie niet ziet totdat hij in het diepe donkere gat zit na de geboorte van dochter Maya en er een gelegenheid is waarbij deze mysterieuze vrouw hem in zijn eigen taal, het Spaans, antwoordt op een vraag. Vanaf dat moment in 1936 eist hij haar op als zijn nieuwe muze. Dora begrijpt zijn creatieproces en wil hem helpen. Heel eerlijk, zonder haar was er geen Guernica uit Picasso’s handen gekomen.

Hoewel Dora een succesvol kunstenares is, stopt ze grotendeels met haar eigen werk ten gunste van Picasso. Als ze hem niet assisteert of raad geeft dan legt ze de totstandkoming van zijn werken fotografisch vast. Wanneer Picasso haar vertelt dat fotografie geen kunst is en gewoon niets voorstelt, stopt ze en gaat op zijn verzoek schilderen. Geen eigen stijl, maar Picasso kopieën. Het breekt haar uiteindelijk op, helemaal wanneer Picasso in 1942 een nieuwe muze erbij neemt. Dora belandt in een psychiatrische kliniek, maar weet er na een jaar weer uit te komen. Een ding is duidelijk: ze wil niets meer met Picasso te maken hebben, pakt haar eigen kunst weer op en wordt uiteindelijk negentig jaar.

In de online cursus zal ik niet alleen ingaan op de artistieke invloed die Maar op Picasso had, maar ook haar leven voor en na hem bespreken waardoor duidelijk wordt dat zij zoveel meer is dan de huilende vrouw die Picasso van haar maakte.

Françoise Gilot (1921-2023)

De zesde van zeven is Françoise Gilot (1921-2023) was de langst levende vrouw waar Picasso ruim 10 jaar een relatie mee had en bovendien twee kinderen, Claude (geboren 1947) en Paloma (geboren 1949). Gilot is afgestudeerd in de Engelse literatuur en filosofie, maar haar hart lag bij de kunst. In 1943 had ze haar eerste expositie. Hetzelfde jaar ontmoette ze Picasso in een café. Hij was verrukt van haar schoonheid en talent en voegde haar bij zijn vrouwen (Olga, Marie-Thérèse en Dora). In 1946 trok ze bij hem in om in 1953 met de kinderen bij hem weg te gaan. Picasso was razend: niemand verlaat mij! Zijn wraak was zoet. Tot aan zijn dood heeft hij haar dwars gezeten. Haar boek ‘Life with Picasso’ heeft hij in 1964 niet kunnen tegenhouden waardoor de wereld Picasso ineens in een heel ander daglicht zag.

Uiteindelijk is Gilot naar de Verenigde Staten gegaan en een succesvol kunstenaar geworden. Ze woonde tot aan haar dood in New York en werd bijna 102 jaar oud. Met regelmaat worden er exposities van haar schilderijen georganiseerd. En ook op de internationale veilingen doet haar werk het goed.

In de online cursus zal ik niet alleen ingaan op de artistieke invloed die Gilot op Picasso had, maar ook haar leven voor en na hem bespreken waardoor duidelijk wordt dat zij niet voor niets ‘de grote meester’ heeft verlaten. Een aanrader is haar boek ‘Leven met Picasso’ te lezen.

Jacqueline Roque (1927-1986)

De zevende van zeven is Jacqueline Roque (1927-1986) en tevens de tweede officiële echtgenote van Picasso. Nadat Olga in 1955 was overleden, stond niets Picasso in de weg om opnieuw te trouwen. Françoise en Dora waren weg, Marie-Thérèse weigerde en Jacqueline had bewezen alles voor hem over te hebben. Ze adoreerde hem volledig, sprak tot hem in de derde persoon en behandelde hem als een god. In 1961 trouwden ze en besloot Jacqueline dat het voor Picasso beter was om samen met haar geïsoleerd te leven in Zuid Frankrijk. Niet veel mensen zal ze nog toelaten en met de andere vrouwen en kinderen wil ze niets meer te maken hebben. Ze staat ook niet toe dat die bij de begrafenis van Picasso in 1973 aanwezig zijn.

Jacqueline was als een levend schilderij. Stil en aanwezig, een en al aanbidding voor de grote meester, door velen obsessief genoemd. Voor ruim 400 werken was zij 20 jaar lang ‘het model van de kunstenaar’. Zij deed alles voor hem, hij deed niets voor haar. Na Picasso’s dood op 8 april 1973 ging zij op elke 8e van de maand naar zijn graf en vertelde dat hij wenste dat ze bij hem kwam. Uiteindelijk heeft ze in 1986 zichzelf van het leven beroofd om weer bij Picasso te kunnen zijn.

In de online cursus zal ik niet alleen ingaan op de artistieke invloed die Roque op Picasso had, maar ook haar leven voor en na hem bespreken. De werkelijk prachtige foto’s van David Douglas Duncan (jaren vijftig) komen zeker aan bod.

aanmelden voor de online cursus Vrouwen van Picasso

Online lezing Dora Maar in Context

mooie aanvulling op de online cursus Vrouwen van Picasso

In deze online lezing neem ik de roman van Slavenka Drakulić (Dora en de Minotaurus) als uitgangspunt en vul dit aan met verhalen en kunstwerken waarin duidelijk wordt dat Dora Maar zo veel meer was dat de geliefde en muze van Pablo Picasso. Zij was een succesvolle fotografe totdat Picasso haar vertelde dat fotografie er niet toe doet …. en zij hem geloofde. Kortom tijd voor eerherstel voor Dora Maar.

De online lezing is on-demand beschikbaar (opname 8 februari 2023). Je hebt een maand toegang tot de opname van de lezing (inclusief aanvullingen) in de besloten online leeromgeving van de Kunstgeschiedenis Academie.

Bij aanmelding voor de online cursus Vrouwen van Picasso kun je de Dora Maar lezing + boek met korting bestellen! (boek zolang de voorraad strekt)

Op alle diensten & producten zijn onze algemene voorwaarden & privacy verklaring van toepassing